*Av. Onur AKTEPE
Kamulaştırmasız el atma; fiili ve hukuki olmak üzere iki farklı şekilde gerçekleşmektedir. Bu iki el atmanın benzer hukuki sonuçları olmakla birlikte ikisi arasında el atmanın ortaya çıkışı bakımından birtakım farklılıklar bulunmaktadır.
Anayasa mahkemesinin 25.09.2013 gün 2013/93 Esas 2013/101 Karar sayılı ilamında yer alan “Kamulaştırmasız el atmadan söz edilebilmesi için taşınmaz zilyetliğinin idareye geçmesi ve taşınmazın fiilen kamu hizmetine tahsis edilmiş olması gerektiği; imar kısıtlamalarından taşınmazın zilyetliğinin malikte kalmaya devam etmekte olup yalnızca malikin tasarruf yetkisinin ilgili mevzuattan kaynaklanan bazı kısıtlamalara maruz kaldığı” beyanlarından da anlaşılacağı üzere fiili el atmada taşınmazın zilyetliği idareye geçmekte, hukuki el atmada ise taşınmazın kullanımı malikte olmasına rağmen kullanım hakkı kısıtlanmaktadır.
Durumu bir örnekle açıklamak gerekirse belediye tarafından yapılan imar düzenlemesinde taşınmazın park alanı olarak gösterilmesi halinde taşınmaz el atılmaksızın kısıtlanmış dolayısıyla diğer şartları da mevcutsa hukuki el atılmış olur. Bununla birlikte özel mülkiyette bulunan taşınmaza idarece ağaçlandırma çalışması yapılmış ise taşınmaza fili el atılmış olur.
3194 sayılı İmar Kanunun 7. Ve 8. Maddeleri belediye ve valiliklere mevzuatta yer alan şartları uymak kaydıyla yerleşim yerlerinde imar planı hazırlama ve yürürlüğe koyma yükümlülüğü verilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanunun 10. Maddesinde; “Belediyeler; imar planlarının yürürlüğe girmesinden en geç 3 ay içinde, bu planı tatbik etmek üzere 5 yıllık imar programlarını hazırlarlar.
Buna hükme göre idareler imar planları yaparak özel mülkiyetteki taşınmazları resmi yapılara, tesislere ve okul, cami, meydan, yol, otopark, yeşil saha, çocuk bahçesi, pazaryeri, hal vb gibi umumi hizmet alanlarına ayırabilecektir.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu Ek Madde1 ‘de yer alan ” Uygulama imar planlarında umumi hizmetlere ve resmî kurumlara ayrılmak suretiyle mülkiyet hakkının özüne dokunacak şekilde tasarrufu hukuken kısıtlanan taşınmazlar hakkında, uygulama imar planlarının yürürlüğe girmesinden itibaren beş yıllık süre içerisinde imar programları veya imar uygulamaları yapılır ve bütçe imkânları dâhilinde bu taşınmazlar ilgili idarelerce kamulaştırılır veya her hâlde mülkiyet hakkını kullanmasına engel teşkil edecek kısıtlılığı kaldıracak şekilde imar planı değişikliği yapılır/yaptırılır. (Ek cümle:16/11/2022-7421/3 md.) Bu süre içinde belirtilen işlemlerin yapılmaması halinde taşınmazların malikleri tarafından mülkiyet hakkından kaynaklı bedele ilişkin açılacak davalar, adli yargıda görülür.” hükmünden anlaşılacağı üzere idareler uygulama imar planlarının yürürlüğe girmesinden itibaren 5 yıllık süre içerisinde imar programlarını hazırlamaz ve gerekli kamulaştırma işlemlerini tamamlamazsa hukuki el atmadan söz edilecektir.
Saygılarımızla
Hüner Hukuk ve Danışmanlık Bürosu
Not: Bültenimizde yer alan açıklamalar, danışmanlık veya hukuki görüş talebi doğrultusunda hazırlanmamış olup, bu manaya da gelmemektedir. Her somut olayın kendine has özellikleri bulunduğundan, buradaki bilgiler her zaman durumunuz veya dosyanız için uygun olmayabilir. Bundan dolayı detaylı bilgi ve danışmanlık almak için büromuzla bağlantı kurmanızı tavsiye ederiz.
